از زمانی که گاز از مراکز تولید خارج میشود و مسیر هزاران کیلومتری را طی میکند تا به مناطق شهری و خانهها برسد، براثر تغییر ارتفاع و تغییر قطر لوله، فشار و دمای آن دچار نوسان میشود. برای کاهش افت دما و فشار، طراحان تصمیم گرفتند تا لولهها را عایقبندی کنند. به این دلیل که عایقکاری لوله گاز موجب کاهش تلفات انرژی و سرمایه میشود. در این مقاله درباره روش عایقکاری لوله گاز، انواع عایقکاری و روشهای بهینه آن توضیح میدهیم.
اهمیت عایقکاری لوله گاز
نهتنها در لولهکشی گاز، بلکه هر نوع عایقکاری، از اهمیت خاص خود برخوردار است. اما عایقکاری لوله گاز به دلیل خاص بودن گاز و رعایت موارد زیر اهمیت بالاتری دارد:
امنیت
نیروی انفجار ناشی از جرقه کوچک گاز بسیار بالا است و انرژی آزاد شده توان ویران کردن چندین منزل مسکونی را دارد؛ لذا درصورتیکه عایقکاری انجام نشود، امکان نشتی لوله گاز و انفجار وجود دارد. برای همین عایق حرارتی لوله گاز از اهمیت ویژهای برخوردار است.
جلوگیری از اتلاف انرژی
عایق حرارتی لوله گاز از هدررفت انرژی جلوگیری میکند. مطالعات نشان داده است عدم عایقکاری لوله گاز سالانه حدود 23 میلیارد مترمکعب انرژی را از بین میبرد.
افت فشار
نتیجه اتلاف انرژی، افت فشار گاز در نقطه مقصد است. گاه افت فشار در نقطه مقصد به دلیل عدم عایقکاری مناسب صورت میگیرد، برای همین لازم است لولههای گاز در منازل نیز عایق شود.
انواع عایق لولههای گاز
همانطور که گفته شد لولههای گاز باید عایقکاری شوند و این عایقکاری توسط مواد مختلفی صورت میگیرد که بسته به نوع لوله و استفاده از آن متفاوت است. بنابراین قبل از بررسی این مورد باید با دو روش متفاوت کار گذاشتن لولههای گاز آشنا شوید:
لولهکشی روکار: لولههای روکار با مواد متفاوتی عایق میشوند. برای عایق لولههای روکار معمولاً از رنگهای ضدزنگ و مواد پاککننده استفاده میشود. همچنین بهتازگی برای عایقکاری لولههای گاز روکار از مواد نانو استفاده میشود.
لولهکشی توکار: لولههای توکار که لولهها از دید پنهان هستند و در صورت سوراخ شدن بهسادگی نمیتوان آن را حدس زد. برای عایق کردن لولههای توکار دو روش مختلف استفاده میشود:
-
عایقکاری به روش سرد: در عایقکاری به روش سرد از چسب نواری، پرایمر استفاده میشود.
-
عایقکاری به روش گرم: در این مدل عایقکاری از پرایمر، نوار پشم شیشه و قیر استفاده میشود. برای عایقکاری به روش گرم از رنگهای ضدزنگ نیز استفاده میشود.
روش عایقکاری لولههای گاز
عنوان شد که بسته به نوع لولهکشی، روش عایقکاری لوله گاز نیز متفاوت خواهد بود. در لولهکشی روکار، از روش خاصی برای عایقکاری استفاده نمیکنیم، بلکه بیشتر موارد ایمنی را رعایت میکنیم. از اپوکسیهای ضدزنگ که مقاومت لوله را بالا میبرد استفاده میشود. جنس لولههای روکار از فولاد و مس بوده که این لولهها بیشتر در زمان تولید در برابر نیروهای فشاری و حرارتی عایق میشوند.
در روش توکار اما داستان کمی متفاوت است که در ادامه آموزش عایقکاری لوله گاز به روش توکار را توضیح میدهیم. باید بدانید در این روش ما دو نوع عایقکاری داریم:
-
عایقکاری سرد: عایقکاری سرد به معنای استفاده از موادی است که برای عایق کردن لوله نیاز به تغییر دما نیست. در این روش با پیچیدن نوارچسب به دور لوله گاز، لوله عایق میشود. به عایقکاری سرد نوارپیچی نیز میگویند.
-
عایقکاری گرم: در این نوع عایقکاری برای عایقبندی لوله گاز نیاز است تا مواد توسط حرارت تغییر شکل داده و ایزولاسیون لوله انجام شود. در این روش قیر جامد توسط حرارت به مذاب تبدیل شده و سطح لوله با آن عایق میشود.
مراحل عایقکاری لولههای گاز
در مورد مراحل عایقکاری لولههای گاز باید به نوع لولهکشی گاز نگاه کرد. معمولاً در عایقکاری روکار اتفاق خاصی نمیافتد؛ حتی مبحث هفدهم استاندارد ملی ساختمان در مبحث عایقکاری لولههای گاز، بیشتر به عایقکاری لوله گاز توکار پرداخته است. عایقکاری لوله گاز روکار به شیوه زیر انجام میشود:
-
چربی زدایی انجام میشود؛ یعنی مواد نخاله و کثیف از لوله باید برداشته شود. میتوان از مواد قلیایی برای این کار استفاده کرد.
-
مرحله رنگزدایی است؛ در این مرحله لوله بیرنگ میشود. استفاده از مواد شیمیایی یا رنگهای خاص برای بیرنگ کردن لوله در این مرحله از عایقکاری لوله گاز شکل میگیرد.
-
از یک ضدزنگ استفاده میشود که در این مورد باید به جنس لوله نگاه کرد. لوله گاز روکار معمولاً فولادی یا مسی است، برای همین نوع ضدزنگ باید متناسب با این جنس انتخاب شود.
مراحل عایقکاری لوله گاز توکار نیز بهصورت زیر است که به دو روش سرد و گرم انجام میشود. این دو روش مراحل متفاوتی دارند، اما در هر دو یک مرحله عمومی مشابه باید انجام شود و آن بازرسی قبل از عایقکاری است. این بازرسی از سه نظر انجام میشود:
-
بازرسی لولهها از نظر آغشته بودن به چربیها که آیا چربیزدایی انجام شده است یا نه
-
بازرسی مکانیکی لولهها که در صورت شکستگی یا عیوب خوردگی لوله باید تعویض یا رفع عیب شود.
-
بازرسی لولهها از نظر خشک بودن. قبل از عایقکاری باید لولهها کامل خشک شوند چون نوارپیچ کردن یا پرایمر زدن در صورت رطوبت، بهدرستی انجام نخواهد شد.
برای عایقکاری سرد لازم است مراحل زیر طی شود که در ادامه آنها را توضیح میدهیم:
رنگزدایی: ابتدا رنگزدایی صورت میگیرد. اگرچه این مرحله عمومی است و در همه عایقکاریها باید انجام شود، در روش توکار رنگزدایی در صورت لزوم، میتواند به تمیزکردن روی لوله از ناخالصیها انجام شود.
پرایمرزنی: بعد از اینکه لوله رنگزدایی شد و از ناخالصیها پاک گردید، پرایمرزنی انجام میشود. پرایمرزنی با قلممو، غلطک و گاه اسپری انجام میشود.
نوارپیچی: برای نوارپیچی ابتدا باید پرایمر خشک شود و تست خشک شدن پرایمر، نچسبیدن انگشت به مواد است. اگر بچسبد یعنی اینکه پرایمر هنوز خشک نشده است.
همچنین دقت کنید نوارپیچی در عایق کاری سرد در دو مرحله انجام میشود که به صورت زیر است:
-
نوارپیچی اول: هدف از نوارپیچی اول محافظت از لوله در برابر خوردگی است. جنس نوار باید با پرایمر یکسان (از یک سازنده) انتخاب شود. در مرحله اول از نوار سرجوش استفاده میشود. ضخامت پلاستیک نوار حداقل 0.3 و ضخامت لایه چسب نوار حداقل 0.6 میلیمتر است. نوارپیچی نباید در هوای بارانی یا مهگرفته صورت گیرد.
-
نوارپیچی دوم: بعد از اتمام نوارپیچی اول و چسباندن نوار به تمام سطوح لوله مرحله دوم عایقکاری سرد که نوارپیچی دوم است شروع میشود. نوارپیچی دوم به منظور محافظت از لایه نوار زیرین انجام میشود. ضخامت پلاستیک در نوارپیچی دوم 0.2 میلیمتر و ضخامت لایه چسب در نوارپیچی دوم حداقل 0.3 میلیمتر است.
عایقکاری گرم لوله گاز نیز بهصورت زیر انجام میشود ولی باید توجه داشته باشید در این روش نیز مطابق روش عایقکاری سرد، باید سه مرحله بازرسی صورت گیرد. در ادامه مراحل آن را توضیح میدهیم:
-
ابتدا سطح لوله پرایمر زده میشود.
-
قیرمالی: قیر جامد روی سکوهای بتنی خرد میشود. خرد کردن قیر روی سکوهای بتنی بهمنظور جلوگیری از آلوده شدن قیر به ذرات و ناخالصیهای گردوغبار است. قیر طبق دستورالعمل شرکت سازنده در حرارت مخصوص و در زمان مشخص شده ذوب میشود. سطح لوله توسط دستگاه مخصوص قیراندود میشود.
-
نوارپیچی: بعد از قیر زدن روی لوله، نوبت به نوارپیچی است. نوارپیچی عایق گرم در دو نوبت انجام میشود؛ نوبت اول یا داخلی با نوار پشم شیشه انجام میشود و نوبت دوم که خارجی است با نوار پشم شیشه که قیراندود شده، صورت میگیرد. نوارپیچی باید با کشش ثابت و تحت یک زاویه مشخص باشد، برای همین بهتر است نوارپیچی توسط دستگاههای مخصوص صورت گیرد.
-
پس از اتمام عایقکاری، سطح عایق شده با محلول شیرآهک سفیدشویی میشود.
تست عایقبندی لوله گاز
بعد از آنکه عایقکاری لوله گاز انجام شد باید کیفیت کار مورد تست قرار بگیرد. برای این منظور آزمایشهایی توسط اپراتور یا دستگاههای مخصوص صورت میگیرد:
-
دستگاه منفذیاب (هالیدی دتکتور) سطح لوله از نبود منافذ تست میشود. این دستگاه بعد از نوارپیچی اول یا دوم روی سطح لوله به حرکت درآورده میشود تا در صورت منفذ آلارم داده و مجدد نوارپیچی را تکرار کنند.
-
تست چسبندگی: با یک چاقو دو برش روی محور طولی ایجاد کرده، سپس قسمتی از نوار را جدا میکنند. در صورت کیفیت عالی چسبندگی، بقیه نوار روی هم قرار خواهد گرفت.
در عایقکاری گرم، دستگاه منفذیاب روی نوارپیچی زیرین انجام میشود. تست چسبندگی نیز روی نوارپیچی زیرین صورت خواهد گرفت. در صورتی کیفیت نوارپیچی مطلوب خواهد بود که نوار بهآسانی از سطح جدا نشود و قیر بهصورت نقطهای از سطح لوله کنده شود.
مهمترین نکات در عایقکاری لوله گاز
نکاتی که در عایقکاری لوله گاز باید رعایت شود عبارت است از:
-
توصیه شده است فاصله زیادی بین پرایمرزنی و نوارپیچی شکل نگیرد. حداکثر چهارهفته فاصله زمانی بین این دو مرحله عایقکاری باشد.
-
عایقکاری گرم نیز باید در مکانی سرپوشیده انجام شود. عایقکاری در فضای روباز در صورت شرایط جوی زیر، ممنوعیت دارد.
-
هوای بارانی
-
مه سنگین
-
گردوغبار
-
دمای 5- درجه
-
-
در عایقکاری گرم بهتر است قیر و پرایمر از یک شرکت تولیدی انتخاب شود. در عایقکاری سرد جنس نوار و پرایمر یکسان انتخاب میشود.
-
در عایقکاری سرد، هنگام نوارپیچی رویی 15 سانت از سر لوله نوارپیچی نمیشود.
جمعبندی
در این مطلب دلیل اهمیت عایقبندی لوله گاز را توضیح دادیم وگفتیم چرا باید این کار حتماً انجام شود. بهعلاوه مراحل انجام این کار، نحوه تست آن و مهمترین نکاتی را که باید مدنظر قرار دهید بهصورت کامل بررسی کردیم.